Zapytaj prawnika: Sondy uliczne

Chciałem zapytać o sondy uliczne (z kamerą) i publikacje w internecie wizerunku osób (sondy nieodpłatne). Według mnie osoba wypowiadając się przed kamerą wyraża zgodę na publikację wizerunku (nie mówimy o ośmieszaniu wypowiedzi, czy wykorzystywaniu satyrycznym), trudno bowiem sobie wyobrazić sytuację podpisywania po wypowiedzi jakiegoś oświadczenia. Nikt wtedy nie chciałby się wypowiadać. Czy są przepisy normujące prawa autora sondy?

Nie możemy (...)uznać, że osoba wypowiadająca się w sondzie ulicznej automatycznie wyraża zgodę na publikacje wizerunku – osoba taka może bowiem np. uważać, że sonda jest prowadzona wyłącznie w celach badawczych i osoba, która ją organizuje dokona analizy wypowiedzi i nie będzie ich rozpowszechniać. Nie można zatem twierdzić, że z samego faktu wypowiadania się przed kamerą można interpretować dorozumiane oświadczenie woli o zgodzie na publikację wizerunku. Wbrew przekonaniu pytającego uzyskanie takiej zgody nie jest wcale problematyczne – pytający może mieć ze sobą odpowiednie wzory oświadczeń, które przekazuje respondentowi do podpisu, może także nagrać ustne oświadczenie o wyrażeniu zgody w ramach tworzonego nagrania audio-video, bowiem do ważnego wyrażenia takiej zgody nie jest wymagana forma pisemna.

Warto także dodać, iż ustawa przewiduje, iż jeżeli osoba, której wizerunek jest utrwalany otrzyma wynagrodzenie za pozowanie, to w braku odmiennego zastrzeżenia, odrębna zgoda na rozpowszechnianie wizerunku nie jest już potrzebna. Zatem jeżeli respondent jest wynagradzany za pozowanie oraz udzielenie odpowiedzi i jednocześnie ma świadomość tego, że ankieta uliczna ma zostać rozpowszechniona, nie trzeba uzyskiwać od niego dodatkowo zgody.

Należy jednak zwrócić uwagę, iż w opisanym stanie faktycznym poza utrwaleniem oraz rozpowszechnieniem wizerunku respondenta jest także utrwalana (w celu rozpowszechnienia) jego wypowiedź, która często (jeżeli odpowiedź na pytanie nie ogranicza się do jednego bądź kilku słów) będzie uznana za utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Warto zatem robiąc tego rodzaju ankietę, uzyskać także zgodę respondenta na nieodpłatne wykorzystanie (na określonych polach eksploatacji) praw autorskich do jego wypowiedzi na wypadek, gdyby wypowiedź ta stanowiła utwór.

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

Cykl artykułów Zapytaj prawnika powstaje we współpracy z projektem Legalna Kultura (www.legalnakultura.pl) -  kampanii społecznej, promującej korzystanie z legalnych źródeł kultury.

Jeśli masz jakieś pytanie dotyczące prawa autorskiego, które byś chciał zadać prawnikowi - wyślij je na adres redakcja@dlastudenta.pl