Porady prawne - Prawo

Podział spadku

2013-02-05 09:52:33

Czy możemy zapisać naszym spadkobiercom konkretne przedmioty? Czy możemy w testamencie precyzyjnie określić, jakie rzeczy dostaną po nas konkretni spadkobiercy?

Wbrew pozorom kwestia działu spadku nie jest taka prosta. Generalnie oglądając zagraniczne filmy, jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że spadkobiercy dostają w spadku określone przedmioty, np. samochody, domy, obrazy, biżuterię. Niestety na gruncie polskich realiów nie możemy sugerować się zagranicznymi filmami.

W polskim prawie spadkowym spadek jest określoną masą spadkową, do której wchodzą nie tylko aktywa po zmarłym, czyli domy, działki, samochody, meble itp, ale także długi.

Spadkodawca, który sporządza testament, ma prawo do powołania spadkodawcy do jakieś części masy spadkowej. Ta część jest wyrażana ułamkiem. To oznacza, że można powołać spadkobiercę do 1/2 masy spadkowej, 1/70, 1/6 itp. W takiej sytuacji spadkobierca po śmierci spadkodawcy staje się właścicielem wszystkich rzeczy, które należały do majątku zmarłego w takiej części, w jakiej został powołany (jeśli został powołany do 1/13 spadku, to staje się właścicielem 1/13 domu, 1/13 samochodu, 1/13 oszczędności itp).

W systemie prawa polskiego wola zmarłego przeznaczająca danym osobom ściśle określone rzeczy lub prawa jest traktowana wyłącznie jako wskazówka co do podziału spadku, niewiążąca jednak bezwzględnie w trakcie dokonywania działu. Spadkobiercy - w zakresie działu spadku - są związani wolą zmarłego jedynie moralnie, a nie prawnie, i tylko od nich zależy, czy woli tej się podporządkują. Tak więc testator, chcąc dokonać ściśle określonego przysporzenia na rzecz osoby wskazanej w testamencie, może zrealizować swój zamiar - z reguły - tylko w drodze ustanowienia zapisobiercy. (E. Niezbecka, Ustanowienie spadkobiercy i zapisobiercy w testamencie, Rejent 1992, nr 6, s. 36). To oznacza, że w testamencie nie możemy dokonać wiążącego działu spadku.

Spadkodawca może jednak sporządzać zapisy testamentowe.

Wyróżniamy dwa rodzaje zapisów - zapis zwykły i zapis windykacyjny. Zapis zwykły można sporządzić samodzielnie w testamencie pisemnym. Dokonując takiego zapisu, należy pamiętać o tym, że można zapisać określone przedmioty, które są własnością spadkodawcy. Do tego trzeba pamiętać o tym, że zapis tego typu nie powoduje, że po śmierci spadkodawcy zapisobierca od razu jest właścicielem zapisanej rzeczy. Zapisobierca nabywa w zasadzie tylko roszczenie do tego, aby spadkobierca przeniósł na niego własność zapisanej rzeczy - to dość niewygodna konstrukcja prawna, bowiem w takiej sytuacji, jeśli spadkobierca nie chce przenieść własności, to zapisobierca musi go o to pozwać przed sądem.

Niedawno ustawodawca wprowadził zapis windykacyjny.

UWAGA: Zapis windykacyjny można zamieścić tylko w testamencie sporządzonym przez notariusza.

Zapis windykacyjny polega na tym, że zapisobierca staje się właścicielem rzeczy w chwili śmierci spadkodawcy. To oznacza, że nie musi żądać od spadkobiercy przeniesienia własności.

Przy zapisach należy pamiętać o poniższej zasadzie:
 
Jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Jeżeli takie rozrządzenie testamentowe zostało dokonane na rzecz kilku osób, osoby te poczytuje się w razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów.

Wobec tego należy uważać przy dokonywaniu zapisów, bowiem jeśli dokonamy zapisu na osobę, która nie jest jednocześnie spadkobiercą, to ta osoba może zostać uznana za spadkobiercę, a to oznacza, że na nią przejdą długi spadkowe.

Zapis windykacyjny umożliwia przekazanie konkretnych rzeczy konkretnej osobie, jednak nadal należy pamiętać o długach spadkowych, które zawsze będą obciążały spadkobiercę w takim udziale, w jakim został powołany do spadku.

UWAGA: Zapis windykacyjny jest wliczany do spadku przy obliczaniu zachowku.

Zapis nie jest też działem spadku. Dział spadku może zostać dokonany w różnej formie. Do niedawna najpopularniejszą formą był dział dokonywany w postępowaniu sądowym. Aktualnie ten sposób wykorzystuje się, gdy spadkobiercy nie potrafią porozumieć się, co do podziału poszczególnych przedmiotów po zmarłym.

Sądowy dział spadku jest dokonywany na wniosek spadkobierców. Często taki dział będzie wiązał się z przyznaniem określonych rzeczy określonym osobom z jednoczesnym obowiązkiem dopłaty lub spłaty pozostałych uczestników postępowania. Wszystko będzie zależało od tego, jakiej wartości składniki majątkowe będą dzielone.

Działu spadku można dokonać także w zwykłej umowie pomiędzy spadkobiercami, pod warunkiem, że dział nie dotyczy nieruchomości, np. domu lub działki.

Działu spadku można dokonać także przed notariuszem niezależnie od tego czy dział dotyczy nieruchomości – tyle że w przypadku nieruchomości umowny dział może nastąpić tylko przed notariuszem. Taki dział jest możliwy tylko wtedy, gdy spadkobiercy są zgodni co do podziału. Aby dokonać takiego działu należy zabrać akt zgonu zmarłego, swój akt urodzenia oraz testament, jeśli został sporządzony.

Z powyższego wynika, że nie ma sensu dokonywanie działu spadku w testamencie. Natomiast warto poczynić zapisy, aby konkretnym osobom przypadły konkretne przedmioty. Jeśli chcemy , aby nasze zapisy były dla zapisobiercy skuteczne i gwarantowały otrzymanie rzeczy, warto sporządzić testament przed notariuszem i w takim testamencie tych zapisów dokonać.

Małgorzata Karolczyk-Pundyk
Żródło: Forum Pokrzywdzonych Przez Państwo



Słowa kluczowe: prawo spadkowe testament zachowek spadek po rodzicach
Komentarze
Redakcja dlaStudenta.pl nie ponosi odpowiedzialności za wypowiedzi Internautów opublikowane na stronach serwisu oraz zastrzega sobie prawo do redagowania, skracania bądź usuwania komentarzy zawierających treści zabronione przez prawo, uznawane za obraźliwie lub naruszające zasady współżycia społecznego.
Zobacz także
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego, ale może to być dla firmy kosztowna decyzja
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego, ale może to być dla firmy kosztowna decyzja

Pracodawca ma prawo, by w wyjątkowych sytuacjach przerwać pracownikowi urlop.

reklama Co zrobić w przypadku utraty dokumentów lub karty płatniczej podczas wakacji?
Co zrobić w przypadku utraty dokumentów lub karty płatniczej podczas wakacji?

W wakacje jesteśmy szczególnie narażeni na takie sytuacje, dlatego warto zapamiętać kilka informacji, które mogą nas przed tym ustrzec.

Mieszkaniowe SOS: 10 rzeczy, na które musisz zwrócić uwagę podpisując umowę wynajmu
Mieszkaniowe SOS: 10 rzeczy, na które musisz zwrócić uwagę podpisując umowę wynajmu

Przedstawiamy 10 punktów, dzięki którym bez zbędnych problemów i stresu wynajmiesz lokum marzeń.

Ostatnio dodane
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego, ale może to być dla firmy kosztowna decyzja
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego, ale może to być dla firmy kosztowna decyzja

Pracodawca ma prawo, by w wyjątkowych sytuacjach przerwać pracownikowi urlop.

reklama Co zrobić w przypadku utraty dokumentów lub karty płatniczej podczas wakacji?
Co zrobić w przypadku utraty dokumentów lub karty płatniczej podczas wakacji?

W wakacje jesteśmy szczególnie narażeni na takie sytuacje, dlatego warto zapamiętać kilka informacji, które mogą nas przed tym ustrzec.