Komu przysługuje renta specjalna?

Niektórym osobom ze względów słuszności należy się renta. Jednak nie mogą one jej otrzymać, ponieważ nie spełniają ustawowych wymagań.

Renta specjalna, bo o niej mowa, może zostać przyznana ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty.  Zdaniem  NSA  w rozumieniu art. 83 ust. 1 za ubezpieczonego należy uznać każdego (z wyjątkiem osób podlegających ubezpieczeniu rolniczemu), kto kiedykolwiek był ubezpieczony przez jakikolwiek okres. Podobnie wyrok NSA w Warszawie z dnia 8 czerwca 2000 r., II SA 282/00 (Lex nr 54534).

Renta może zostać przyznana ze względu na występujące szczególne okoliczności. Zdaniem Najwyższego Sądu Administracyjnego pod pojęciem szczególnych okoliczności należy rozumieć zdarzenie bądź trwały stan wykluczający aktywność zawodową konkretnej osoby z powodu niemożności przezwyciężenia ich skutków (wyrok NSA w Warszawie z dnia 7 marca 2001 r., II SA 3191/00, Lex nr 53784). Zdarzenie to musi mieć taki charakter, by uniemożliwiało ubezpieczonemu pracę

W orzecznictwie NSA nie uznano za okoliczność szczególną uniemożliwiającą wykonywanie zatrudnienia:
* kontynuowania studiów niezależnie od systemu - stacjonarnego, zaocznego
* długoletniego i nieleczonego alkoholizmu
* wychowywania i opieki nad dziećmi, przy powszechnie znanych formach rozwiązań w tym zakresie - żłobki, przedszkola
* świadomego zatrudniania się bez zgłoszenia tego faktu do ubezpieczenia społecznego i odprowadzania składek
* wykonywania prac dorywczych bez odprowadzania składek
* prowadzenia działalności gospodarczej bez zgłaszania jej do ubezpieczenia i tym samym nieodprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne
* przebywania w zakładzie karnym w związku ze świadomym naruszaniem prawa
* konsekwencji podejmowania świadomych życiowych wyborów co do miejsca zamieszkania, sposobu i warunków pracy w kontekście braku wypracowania odpowiednio długiego stażu ubezpieczeniowego

Rentę mogą otrzymać osoby, które nie mogą – ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym.  Całkowita niezdolność do pracy będzie stwierdzona najczęściej orzeczeniem lekarza orzecznika z ZUS.

Rentę otrzymują osoby, które nie mają niezbędnych środków utrzymania. Nie chodzi tutaj o trudną sytuację materialną, a o środki zapewniające niezbędne utrzymanie - leki, media, mieszkanie, jedzenie itp. Tutaj ocenia się sytuację osoby pod względem uzyskania przez nią środków zapewniających minimum egzystencji. Pobieranie świadczeń z pomocy społecznej nie powinno stanowić generalnej przesłanki do odmowy przyznania emerytury bądź renty wyjątkowej. Jednak przepis art. 83 ust. 1 wprost wyłącza możliwość otrzymania świadczenia wyjątkowego przez osoby pobierające własne świadczenia emerytalne lub rentowe (nie ma więc możliwości ubiegania się o np. wyjątkową rentę rodzinną na zasadzie wyboru korzystniejszego świadczenia; tak wyrok NSA w Warszawie z dnia 2 kwietnia 2001 r., II SA 45/01, Lex nr 54536).

Rentę przyznaje Prezes ZUS. Wniosek w tej sprawie składa zainteresowany. Prezes ZUS podejmujący decyzję w sprawie świadczeń wyjątkowych jest związany rygorami procedury administracyjnej - a to oznacza, że musi rozpatrzyć wniosek biorąc pod uwagę powołane powyżej przesłanki. W przypadku decyzji pozytywnej, przyznanie świadczenia następuje od dnia wydania decyzji.
 
Małgorzata Karolczyk-Pundyk
Żródło: Forum Pokrzywdzonych Przez Państwo