Dziedziczenie - fakty i mity

Wiedzę na temat zasad dziedziczenia nabywamy przeważnie oglądając filmy lub seriale. Niestety rzeczywistość, którą przedstawia telewizja, znacząco różni się od polskich realiów.

Przeważnie dziedziczenie kojarzy nam się ze swobodą spadkodawcy, który po swojej śmierci może dowolnie zadysponować majątkiem. Na gruncie naszego polskiego prawa ta swoboda jest dość ograniczona w porównaniu z naszymi wyobrażeniami.

Co prawda spadkodawca może zapisać swoim spadkobiercom określone rzeczy w drodze tak zwanego zapisu, ale zapis nie jest powołaniem do spadku. Powołanie do spadku to powołanie do części lub całości masy spadkowej. Do masy spadkowej wchodzą prawa i obowiązki. Prawa to przeważnie prawa majątkowe takie jak własność nieruchomości, rzeczy ruchomych (samochody, obrazy, biżuteria i inne). Natomiast obowiązki to długi spadkowe, do których należą między innymi niespłacone kredyty, koszty leczenia, pogrzebu i inne.

Spadkodawca, który powołuje nas do spadku, powołuje nas do części majątku. Może to być 1/4 spadku, 1/7, 4/9 itp. Spadkodawca, który powołuje do części spadku, nie może do tych części przypisać konkretnych przedmiotów. Dlatego mówi się, że spadkodawca nie może dokonać w testamencie działu spadku. Innymi słowy, spadkodawca nie może powołać kogoś do części spadku i jednocześnie wskazać w testamencie, że ta część obejmuje konkretne przedmioty (np. dom, samochód i 1/4 oszczędności). Na gruncie polskiego prawa takie zapisy są niedopuszczalne. W ostatnich dniach weszła w życie zmiana ustawy, która dopuszcza zapisywanie konkretnych przedmiotów konkretnym osobom . Taki zapis można sporządzić tylko w drodze testamentu notarialnego.

Oglądając telewizję - nawet polskie seriale, możemy się spotkać z powoływaniem kogoś do spadku pod jakimś warunkiem. Przykładem warunku jest związek małżeński. Niezwykle często w telewizji pojawia się wątek, w którym spadkodawca zapisuje majątek swojemu synowi pod warunkiem, że ten do określonej daty się ożeni. Na gruncie polskiego prawa taki warunek jest bezwzględnie nieważny. Dlatego nie dawajcie wiary, gdy ktoś wam mówi, że zapisze dzieciom spadek pod warunkiem opieki, czy jakimkolwiek innym warunkiem.

Kolejnym mitem jest zastrzeżenie terminu w testamencie. Takie zastrzeżenie także jest nieważne, ponieważ spadek obejmuje się po śmierci spadkobiercy z dniem otwarcia spadku, którym najczęściej jest data śmierci.

Mnóstwo Polaków żyje w przekonaniu, że jeśli nie zostaną powołani w testamencie, to oznacza, że spadkodawca ich wydziedziczył. Tutaj mam dobrą wiadomość. Niepowołanie do spadku to pominięcie a nie wydziedziczenie. W Polsce istnieje instytucja zachowku. Do zachowku mają prawo osoby, które dziedziczyłyby na podstawie ustawy (małżonek, zstępni i rodzice spadkodawcy). Prawo do zachowku polega na tym, że osoby uprawnione mogą otrzymać 1/2 bądź 2/3 tego, co dziedziczyłyby na podstawie ustawy. Zachowek wypłaca się w pieniądzach.

Na koniec wspomnę o jeszcze jednym micie, który co prawda nie jest popularny, ale budzi wiele kontrowersji. Otóż, w Polsce testament może zostać sporządzony tylko przez osoby pełnoletnie, które posiadają pełną zdolność do czynności prawnych. Dzieci nie mogą napisać ważnego testamentu.

Nie da się ukryć, że  polskie realia w zakresie spadków różnią się zasadniczo od tego, z czym się spotykamy w środkach masowego przekazu. Warto jest zawczasu poznać zasady prawa spadkowego, aby potem uniknąć nieporozumień, czy rozczarowań, szczególnie, że dziedziczenie wzbudza w rodzinach wiele kontrowersji i niejednokrotnie staje się podstawą zerwania więzi rodzinnych.

Małgorzata Karolczyk-Pundyk
Żródło: Forum Pokrzywdzonych Przez Państwo